6. ve 7. YÜZYILLARDAKİ SAVAŞLAR
6. ve 7. yüzyılda Goguryeo İmparatorluğu çoğunlukla Çin’in Sui ve Tang İmparatorlukları ile savaştı. Baekje ve Silla Hanedanlıkları ile de karmaşık ilişkiler içindeydi. 3 hanedanlık birbirine bazen düşman gibi bazen de dost gibi davranıyordu. Ayrıca bu dönemlerde kuzeydoğuda Göktürkler ve kuzeybatıda Moğollarla da bir dostluk içindeydiler.
Goguryeo'nun Han Nehri Vadisi'ni Kaybetmesi
551'de Baekje ve Silla ittifak yaparak Goguryeo'ya saldırmış, yarımadanın merkezinde önemli bir stratejik noktası ve çok zengin tarım bölgesi olan Han Nehri Vadisi'ni işgal etmiştir. Baekje'nin Goguryeo kalelerine yapmış olduğu pahalı saldırılarla güçlerini tüketmiştir. Yardım teklifi bahanesiyle gelen Silla kuvvetleri saldırıp 553'te tüm Han Nehri Vadisi'ni ele geçirmiştir. Bu ihanete kızan Baekje kralı Seong, ertesi yıl Silla'nın batı sınırına misilleme baskını yapma planını uygulamaya geçirmiş ancak esir alınıp öldürülmüştür.
Kore yarımadasının ortasındaki bu savaşın önemli bir sonucu vardı. Baekje'yi Kore yarımadasının en güçsüz oyuncusu yapıp, genişlemenin temeli olan önemli bir kaynak ve bereketli bölgeyi Silla'ya vermişti. Bunun tersi olarak da zayıflayan imparatorluk Goguryeo'nun bu alanı kullanmaktan mahrum etmiştir. Ayrıca Silla'nın ilerleme süreci anlamına gelen, Çin hanedanlıklarıyla ticaret ve diplomatik işlerini yürütmesi için Sarı Deniz'i direkt kullanma hakkının verilmesiydi. Böylece Silla medeniyetleşmenin başlangıcı için Goguryeo'ya daha az güvenebilir ve kültür ve teknolojiyi direkt Çin'den alabilirdi. Silla'nın Çin'e artan bu eğilimi bir ittifak yaratacak ve 7. yüzyılda Goguryeo'nun feci bir biçimde yıkılmasıyla sonuçlanacaktı.
Goguryeo - Sui Savaşları
Goguryeo'nun genişlemesi, Sui Hanedanlığı'yla uyuşmazlık yaratıp tansiyonu yükseltiyordu. Liaoxi bölgesinde Goguryeo askeri saldırıları Sui'yi kışkırtmış ve 598'deki Goguryeo Sui Savaşları'nın birincisiyle sonuçlanmıştır. 612, 613 ve 614'te birbirini izleyen seferlerde Sui Goguryeo'yu istila etmekte başarısızdı; ancak küçük tavizler verip itaat etme vaatlerini hiçbir zaman yerine getirmedi. 613 ve 614'teki seferleri başarısızlıkla sonuçlanmıştır. 613'teki sefer, Sui generali Yang Xuangan'ın Sui İmparatoru Yang'a karşı ayaklanmasıyla sona erdi. Goguryeo, kaçan Sui generali Husi Zheng'i teslim etmeyi teklif ederek geri verdi ve İmparator Yang da Husi'yi idam etti böylece 614 seferi de son buldu. İmparator Yang, 615'te Goguryeo'ya tekrar saldırmayı planladı; fakat Sui'nin bozulan iç durum yüzünden başaramadı. Sui, İmparator Yang'un yönetimine karşı yapılan ayaklanmalarla güçsüzleşiyordu. İsyancılar Sui'nin can damarı olan bölgedeki askerler yüzünden lojistik destek gönderemeyeceklerinden daha fazla saldıramıyorlardı.
Sui'nin kendisine felaket getiren seferi 612'deydi. Sui Hanedanlığı'nın Tarihi'ne göre 30 bölgenin ordusu yaklaşık 1,133,800 muharip kıta seferber edilmişti. Liao Nehri'nde Goguryeo'nun takviye hattının sıkışıp kalmasının yanında 9 bölgeden yaklaşık 305,000 kişilik birliğin çıkarması, ana savunma hattını atlatıp yönünü Goguryeo'nun başkenti Pyeongyang'a doğru çevirmiş, Sui donanma kuvvetlerine ikmal ve erzak yardımıyla katılmıştır. Bununla birlikte Goguryeo Sui donanmasını yok ettiği sırada Sui'nin 9 bölgesinin ordusu Pyeongyang'a varmıştı ancak uzun bir kuşatma için yeterli erzağa sahip değildi. Sui askerleri geri çekilirken General Eulji Mundeok, yönettiği Goguryeo askerleriyle Pyeongyang dışında kurduğu pusuyla zaferi getirdi. Salsu Nehri Savaşı'nda Goguryeo askerleri, su bendinden suyu bırakarak Sui ordusunu yarmış ve kaçış yollarını kesmiştir. 305,000 askerden sadece 2,700'ü Sui'ye kaçabildi.
Bu savaşlar Sui Hanedanlığı'nın hazinesini tüketmiş; isyanlar ve politik sorunlarla Sui Hanedanlığı 618'de parçalanmıştır.
Goguryeo - Tang Savaşı ve Tang - Silla İttifakı
Goguryeo, Tang Taizong vasıtasıyla saldırdı. Sefer, sayısız atakların karşısında stratejik noktaları ele geçiremeyen Çinliler için başarısızdı.
Tang, Goguryeo'nun batısındaki müttefiki Göktürklerin bozguna uğramasından sonra rakibi Silla'yla ittifak yaparak güçlendi. Goguryeo'nun artan politik kararsızlığını askeri general Yeon Gaesomun'un 642'de İmparator Yeongnyu'yu öldürmesi takip etti ve Tang ile Goguryeo arasında tansiyon yükseldi. Yeon, Tang'a karşı gittikçe artan provokatif tutum sergiledi.
645'te Tang imparatoru Taizong, Goguryeo'ya karşı bir başka saldırı başlattı. Tang Goguryeo'nun savunma ağını yenilgiye uğratabilirdi; fakat son savunma zinciri olan Ansi Kalesi'nde zorluklar vardı. Kore tarihi kaynakları Ansi'nin savunmasını yöneten başarılı komutanın isminin tarihte kaybolmasını kabul etmelerine karşın, Kore sözlü geleneği Yang Manchun'un general olarak görev başında bulunduğunu atfetmektedir. Sonunda, Tang Taizong Ansi'yi alamamış ve Tang ordusu Ansi'nin kuşatmasında verdiği kayıpların acısı ve erzak sıkıntısı yüzünden geri çekilmiştir. 649'da Tang Taizong'un ölümünden sonra Tang orduları 661 ve 662'de Goguryeo'yu fethetmeleri için gönderilmiş; ancak Yeon Gaesomun'un başarılı savunması ve Tang saldırılarının önemli kayıplar vermesiyle Goguryeo fethedilememiştir.
Yıkılışı
660 yılında Goguryeo’nun güneydeki müttefiği Baekje Krallığı idi. Silla ve Tang da birbirleriyle müttefik olmuştu. 8 yıl boyunca her iki taraf da birbirine saldırdı. 666 yılında Yeon Gaesomun öldü. Goguryeo komutanı Gaesomun’un ölmesi sonucu onun 3 oğlu arasında kavgalar çıkmaya başladı.
Yeon Namsaeng (Yeon Gaesomun’un oğlu) Goguryeo’nun kuzeyindeki birçok şehri kuşattı. Çin’in Tang İmparatorluğu’da başkent olan Pyongyang şehrini ele geçirdi.
Bu sırada Yeon Jeong To (Yeon Gaesomun’un kardeşi) ise Silla Generali Kim Yushin’i öldürdü ve güneyde ilerlemeye devam etti.
Kasım 668 tarihinde ise Goguryeo’nun 28. ve son kralı Bojang, Çin İmparatoru Tang Gaozong tarafından yakalandı.
8 yıl sonra Silla-Tang ortaklığı sonunda galip gelmiş oldu. Goguryeo İmparatorluğu ise 668 yılında yıkıldı. Goguryeo’nun son kralı Bojang ise Tang İmparatorluğu tarafından sürgün edildi.
668 yılında bir süre boyunca yarımadada Silla ve Tang İmparatorluklarının dedikleri oldu. Goguryeo yıkıldıktan sonra o imparatorluğun savunucuları ve halkı problem çıkarmaya başladı. Tang İmparatorluğu ve Çinli General Xue Rengui bu problemlerle uğraştı. Daha sonra bu durumu fırsat bilen Silla, Tang’a karşı baskı yaptı ve üstünlük kurmaya çalıştı. Ancak onlarında gücü Taedong Nehrinden öteye geçemedi.
677'de Tang, Bojang'ı Doğu'daki güvenliği sağlaması için Liaodong komutanlığı'nın himayesi altındaki devletin generalliğine getirdi. Bu arada Bojang asileri kışkırtarak Tang’a karşı isyan yaratmaya çalışıyordu. Eski Goguryeo’yu yeniden canlandırmaya çalışıyordu. Bu yaptığı öğrenilince Szechuan’ a (Sichuan) sürgün edildi. Daha sonraki yıllarda ise burada hayatını kaybetti.
Yıkılıştan Sonra Yeniden Canlanma Çabaları
668 yılında Goguryeo’nun yıkılmasından sonra Goguryeolu insanlar Tang ve Silla’ya karşı isyan başlattı. Bu isyancıların aralarında Geom Mojam, Dae Jung-sang ve birkaç ünlü generalde bulunmaktaydı. Tang hanedanlığı denedi ama gücü elde etmeyi başaramadı.
Tang İmparatorluğunun Doğu bölgesinde bulunan general geldi ve Goguryeolu isyancıları kontrol altına almayı başardı. General Xue Rengui’nin başarmış olduğu ilk önemli görevdi bu. Son kral Bojang bu hareketleri desteklediği için sürgün edildi. Kralın soyundan gelen kişilerden olan Go Jang ile Çin’in Shandong bölgesindeki An Shi asiler grubu ve Yi Jeonggi'ni asiler grubu Tang’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etti.
Geom Mojam ve Anseung Hanseong’da son talimatları verecekti. Ancak Anseung Silla imparatorluğu tarafından yakalanınca başarısız oldular. Anseung Bodeok Krallığını kurdu. Asilerle birlikte Kral Sinmun’a karşı savaşacaktı. Aneong daha sonradan Silla’da oturmaya ve orada yaşamaya karar verdi. Sillalı bir kızla evlendi ve Silla Kraliyet soyadı olan “Kim” soyadını aldı.
Dae Jung-sang ve oğlu Dae Joyeong, Goguryeo generalleriydi. 668 yılından sonra Goguryeo’ya ait olan kuzey tarafındaki pek çok toprakları geri almayı başardılar. Great Jin isminde bir krallık kurdular. Dae Jung-sang’ın ölümünden sonra bu krallığın adı Balhae Krallığı olarak değiştirildi. Balhae’nin güneyi Silla Krallığı tarafından kontrol ediliyordu. Güneyde Taedong Nehrine kadar Silla hakimdi. Manchuria (şimdiki Çin ülkesinin kuzey doğu kısımları) toprakları Balhae tarafından fetedildi. Balhae’de Goguryeo’nun izinden gitmeye kararlıydı. Japon devletleri ile yazışmalar yaptılar.
10. yüzyılın başlarında Gung-ye isimli asi ruhlu bir general Taebong’u kurdu. Sonradan buranın ismi Hu-Goguryeo (“Later Goguryeo”) oldu. (Sonraki Goguryeo anlamında yani)
Bu devlet de Silla’ya karşı düşman olduğunu ilan etti. Bu devlet de Goguryeo’nun yolundan gidiyordu. İsimlerini daha sonrada Goryeo olarak değiştirdiler.
