Syngman Rhee Dönemi:
dönemi, Güney Kore siyasi tarihinde 1. cumhuriyet dönemi olarak adlandırılabilir. Dönemin karakteristik özelliği Syngman Rhee kontrolündeki otokrat rejimdir. Syngman Rhee, ABD’de eğitim görmüş bir anti-komünisttir. 1945 yılında geçici hükümet başkanı olmuş ve komünizmi silmek adına ABD işgal kuvvetlerinin de sözlü desteğini alarak bir kampanya başlatmıştır.
Syngham Rhee’yi görev başına getiren seçimler demokratik altyapıya sahip değildir. 10 Mayıs 1948 tarihinde yapılan ilk başkanlık seçimini Syngham Rhee, geçici hükümet başkanı Kim Koo’ya karşı parlamentodaki 180’e karşılık 16 ret oyuyla kazanmıştır. Solcu partiler parlamentodaki seçimi boykot etmişlerdir. Söz konusu boykot, dönemin anti-komünist politikası çerçevesinde uygulanan siyasi baskıya bağlanabilir. Bu boykotun ötesinde Syngman Rhee’nin karşısındaki aday Kim Koo, başkanlığa aday olduğunu ancak seçimden sonra öğrenmiştir. Bu girişim, ABD ya da SSCB denetiminden özgür bir Kore isteyen ve Japonya’ya karşı Kore’nin bağımsızlığında çok büyük bir rol oynamış olan Kim Koo’yu gözden düşürmek için yapılmış bir hareket olarak görülmektedir. Kim Koo başkan seçilmemekle beraber, 1949 yılında muhtemelen sağ kanat tarafından organize edilmiş ve CIA destekli bir suikast sonucu hayatını kaybetmiştir. Kim’in katili Ahn Doo-hee, suikastı Syngman Rhee’nin o dönemki sağ kolu olan Kim Chang-ryong’un isteğiyle gerçekleştirdiğini itiraf ettikten sonra 1996 yılında Kim Koo taraftarı bir kişi tarafından öldürülmüştür. Ancak bugün itibarıyla suikastın kimin tarafından düzenlendiği resmi olarak halen belirsizdir. Kim Koo, bugün G. Kore’de özellikle solcu-milliyetçi gruplar tarafından çok büyük saygı görmektedir.
Syngman Rhee’nin görev süresi genel olarak değerlendirildiğinde demokrasiden uzak bir diktatörlük dönemi olarak adlandırılabilir. Bu dönem içerisinde Komünistlere ve ayaklanmalara karşı zaman zaman sert önlemler alınmış ve bazı katliamlar gerçekleştirilmiştir.
Kore Savaşı sırasında Syngman Rhee hem müttefikleri hem de Güney Kore tarafından sıklıkla eleştirilmiştir. Savaş zamanı kendisi Seul’den ayrılırken, halkın şehri boşaltmamasını istemiştir. Bununla beraber, Kuzey’deki komünist rejimi tamamen yıkmak isteyen Syngman Rhee, BM ve ABD’den gelen barış tekliflerini bile reddetmiştir. Daha da ileri giderek soruna dâhil olan Çin Halk Cumhuriyeti’ne karşı daha büyük önlemler alınması gerektiğini ve ABD’nin bu ülkeyi bombalamasını istemiştir.
Syngman Rhee’nin bu agresif tavır ve otoriter yaklaşımının ABD’nin istekleri yönünde olduğu söylenebilir. Başkanlık seçiminde saf dışı kalan Kim Koo bir Kore milliyetçisi ve vatanseveri olarak tanınırken, Sygman Rhee’nin temel karakteristiği anti-komünist olmasıdır. Sygnman Rhee’nin agresif yönetimi Kim Koo’yla kıyaslanırsa, amacının Kore’nin tekrar birleştirilmesinden çok komünizmin saf dışı edilmesi yönünde olduğu söylenebilir. Bu özelliği ile Syngman Rhee, ABD tarafından daha çok destek görmüştür.
Syngman Rhee, Kore Savaşı süresince gücünü ve hâkimiyetini arttırmak için önemli adımlar atmıştır. 1952 yılında ikinci kez başkanlığa seçildikten sonra anayasada bazı değişiklikler yapma amacıyla sıkıyönetim ilan etmiş ve kendisi aleyhine oy kullanabilecek parlamento üyelerine hapis cezası vermiştir. Parlamento bu durumdayken anayasada başkanlık seçimleri konusunda düzenlemeler yapılmıştır. 1954’te parlamentoda destek toplamış ve normalde en çok 8 sene olan başkanlık süresini uzatmıştır.
1956 yılında Syngman Rhee’nin seçim şansı azalmıştır. Halk bazında Syngman Rhee’ye karşı tepki gelişirken, diğer aday Shin Ik-hee güç kazanmaktadır. Seçim kampanyaları devam ederken Shin Ik-hee ani bir şekilde ölmüş ve bunun sonucu Syngman Rhee kolayca başkanlığı tekrar kazanmıştır. Seçimlerde ikinci sırayı alan Cho Bong-am ise ajanlık suçlamasıyla 1959 yılında idam edilmiştir.
1960 yılında Syngman Rhee tahmin edilebileceği üzere dördüncü dönem için başkanlığa aday olmuştur. 15 Mart’ta yapılacak seçimlerinden hemen önce Syngman Rhee’nin rakibi Cho Byeong-ok “büyük bir rastlantı” sonucu ölmüştür. Rhee % 90 oyla tekrar başkan olmuştur. O dönemde başkanlık seçiminden ayrı yapılan başkan yardımcılığı seçimlerindeyse Rhee’nin varisi Yi Gi-bung, muhalefetin seçimde hile iddialarına karşın zaferle çıkmıştır. Bu durum Kore halkının sabrını taşırmıştır. Gelişen öğrenci hareketleri 19 Nisan’da Syngman Rhee’yi istifaya zorlamış ve Rhee 26 Nisan’da istifa etmiştir.
Syngman Rhee dönemini özetlersek;
- Syngman Rhee, vatanseverlik ya da bağımsızlık tabanlı bir düşünceden öte, ABD’nin söz konusu dönemdeki çıkarlarına uygun şekilde anti-komünist bir düşünce yapısına sahiptir
- 1948 yılındaki seçim oldubittiye getirilmiş bir havada gerçekleştirilmiştir. Rhee karşısındaki aday olan Kim Koo’nun seçimlerde aday olduğundan haberi bile yoktur. Kore tarihinde çok önemli bir şahsiyet olan Kim Koo bu şekilde bertaraf edilmiş ve hala aydınlanamamış ancak çok büyük bir ihtimalle Syngman Rhee denetiminde gerçekleşmiş bir suikast sonucu öldürülmüştür.
- 1952 yılında başkanlık süresini uzatmak amacıyla anayasada değişiklikler yapmak istemiş ve bu amaçla sıkıyönetim ilan ederek muhalif parlamenterleri hapse atmaktan çekinmemiştir.
- 1956 seçimlerinde Rhee’ye karşı halkın tepkisi artmıştır ve kendisini zorlaması beklenen Shin Ik-hee, seçim kampanyası döneminde kuşkulu bir şekilde ölmüştür. Rhee’nin seçimde karşına çıkan Cho Bong-am ajanlık suçlamasıyla 1959 yılında idam edilmiştir.
- 1960 yılındaki seçimlere az bir süre kala Syngman Rhee’ye muhalif aday Cho Byeong-ok hayatını kaybetmiştir. Başkan yardımcılığı seçimlerinde Rhee’nin varisi Yi Gi-bung’un hileli olduğu edilen zaferi halkın sabrını taşırmış ve Syngman Rhee 26 Nisan 1960’da istifa etmiştir.
