1960 başlarında savaştan çıkmış, fakir bir tarım ülkesi olan Güney
Kore, 1962'de başlatılan ihracat amaçlı kalkınma planı çerçevesinde
bugün dünyada ve Uzakdoğuda sosyal ve ekonomik gelişmesinin
başarılılığı açısından örnek gösterilecek bir ülkedir. dalgalanmalar
yaşamakla birlikte GSYİH 1963-1990 aralığında ortalama yıllık %9 büyüme
kaydetmiştir. Güney Kore'nin gelişmesinin en önemli göstergesi ihracat
konusundaki büyük başarısıdır ki, Güney Kore 2001 yılında dünyanın en
büyük 13. ihracatçısı konumundaydı.
1998 yılında Uzakdoğuda gerçekleşen krizden sonra ekonomisini
genel itibariyle toparlamış ve kriz öncesinden daha yüksek bir büyüme
hızı yakalamış durumdadır. 1998'de %6,7 düşüş gösteren GSYİH, 1999'da
kendini toparlayarak, %10'un üzerinde artış göstermiştir. Güney Kore
2000 yılında da %9,2, 2001 yılında ise 3,3 oranında büyümüştür.
GSYİH'nın 2002 yılında %5,0 ve 2003 yılında %4,6 büyümesi
beklenmektedir. 1999-2000'e göre düşük olan bu büyüme oranlarının
nedeni en büyük ihraç pazarı olan ABD ekonomisindeki kötüye gidiş
görüntüsüdür.
Güney Kore'de kriz sonrası tekrar 400 milyar ABD$ GSYİH seviyesi
aşılmıştır ve kişi başına milli gelir de 10 bin dolara yaklaşmaktadır.
Bu gelişme hızı ve istikrarıyla 2005 yılında G-8'ler içinde yer almayı
hedeflemektedir.
2000a
2001 a
2002b
2003 b
Reel GSYİH Büyümesi (%)
9,2
3,3
5,0
4,6
İşsizlik (%)
4,1
3,7
3,5
3,0
Enflasyon (%, Ortalama)
2,3
4,1
2,6
2,6
İhracat (fob, milyar $)
175,8
151,4
160,7
176,1
İthalat (fob, milyar $)
159,2
138,0
153,2
169,3
Cari İşlemler Dengesi (milyar $)
11,0
8,6
4,9
5,0
Dış Borç (yıl sonu, milyar $)
123,7c
116,2 c
114,0
112,9
Döviz kuru (Won/ABD$, ort.)
1131,0
1291,0
1292,0
1210,0
Kriz sonrasında en hızlı kendini toparlama imalat sanayiinde
olmuştur. Bu artış özellikle artan dış talep, iç tüketim talebinde
canlanma ve yerel yatırımlardan kaynaklanmıştır. İmalat sanayiinin
gelişmesinde en etkili sektörler ise bilgi teknolojileri ve ileri
teknolojidir. İnşaat sektörü son yıllarda GSYİH içindeki payında azalma
görülen önemli bir sektördür.
1980'lerin sonuna kadar imalat sanayi GSYİH içinde yükselen bir
paya sahipti (Örneğin 1973'teki ¼ paya karşın 1988'de neredeyse
1/3'tür.). Buna karşın tarım, ormancılık ve balıkçılığın GSYİH içindeki
payı çeyrekten %10'a düşmüştür. Fakat 1988'den beri tarım, ormancılık
ve balıkçılığın payı düşmeye devam ederken (2001'de %4,5), imalat
sanayinin payı %30 civarında kalmıştır.
1997-2001 yılları arasında imalat sanayi kötü bir performans
göstermesine rağmen imalat yönünden gerçek katma değer aynı dönemde
yıllık ortalama %7,4 artmıştır (1997-2001 döneminde ekonominin
bütününde yıllık ortalama %4,1 büyüme olmuştur.). Güney Kore şimdiye
kadar ihmal ettiği hizmetler sektörünün son yıllarda öneminin farkına
varmıştır. Bunun göstergesi olarak 1997-2001 döneminde toplam işgücü
içinde hizmetler sektöründe çalışanların payı %66'dan %70'e
yükselmiştir. Bu oran gösteriyor ki imalat ağırlıklı olan Güney Kore
ekonomisi artık hizmet ağırlıklı olmuştur.
Güney Kore ekonomisindeki bir başka önemli görüntü de uluslararası
ticarete büyük oranda bağlı olmasıdır. 2001 yılında ihracat GSYİH'nin
%37,7'sine denktir. Oysa 1970'lerin başında bu oran %10 civarındaydı.
Bu oran 2000 yılında Japonya'da %9,7, ABD'de ise %7,8 idi. Toplam dış
ticaret 2001 yılında GSYİH'nin %72,8'ine denk gelmektedir ki bu oran
Tayvan ile benzerlik göstermesine rağmen Japonya ve ABD'ye göre çok
yüksektir.
Güney Kore ekonomisi için ayırdedici bir özellik de chaebol
denilen dev şirketlerin ekonomideki baskın pozisyonudur. 1995'te
(mevcut son veriler) en büyük 30 chaebol, Güney Kore GSYİH'nın %16'sını
üretiyordu, imalat katma değeri içinde %41 ve ihracatın içinde %50 paya
sahipti. 30 büyük chaebol içinde 4 büyük grup Hyundai, Samsung, Daewoo
ve LG açıkça öne çıkmaktadırlar ve GSYİH'nın %9'unu üretmektedirler.
Güney Kore'nin "chaebol"leri sıklıkla Japonya'nın "keiretsu" iş
gruplarıyla karşılaştırılır. Fakat bu ikisi arasında iki belirgin
farklılık vardır. Birincisi, "chaebol"ler hala çoğunlukla kurucu
aileler tarafından kontrol edilmesine rağmen "keiretsu"lar profesyonel
yöneticiler tarafından yönetilir. İkincisi, Güney Kore hükümetinin
"chaebol"lerin özel banka sahibi olmasını engellemesine rağmen
Japonya'daki "keiretsu"lar bağlı bir banka ile çalışırlar.
1999 yılı başından beri sürekli yükseliş gösteren özel tüketim,
2000 yılında %7,1 artış göstermiştir. Gerileyen işsizlik oranı,
borsadaki gelişme ve genel olarak ekonominin istikrar kazanması iç
piyasadaki canlanmanın temel sebepleri olarak görülmektedir. Özellikle
dayanıklı tüketim mallarında (otomobiller, cep telefonları,
bilgisayarlar ve mobilya), lüks tüketim mallarında ve turizm
harcamalarında ciddi artışlar görülmüştür. Yurtdışına tatil için gitme
%90 artış göstermiştir.
Enflasyon
1999'da %1'in altında kalan enflasyon 2000 yılında yükselme
eğilimine girmiş ve yıllık %2,3 olarak gerçekleşmiştir. 2001 yılında
enflasyon oranını yükselmeye devam ederek yıl sonunda yıllık enflasyon
rakamı %4,1 olarak gerçekleşmiştir. Bunun sebebi Won cinsinden artan
ihracat ve ithalat fiyatlarıdır. Yakıt ve sağlık hizmetleri
sektöründeki hızlı fiyat artışları enflasyonu körüklemiştir. 2002
yılında ise enflasyon oranı düşerek %2,6 olmuştur.
Kore, 1962'de başlatılan ihracat amaçlı kalkınma planı çerçevesinde
bugün dünyada ve Uzakdoğuda sosyal ve ekonomik gelişmesinin
başarılılığı açısından örnek gösterilecek bir ülkedir. dalgalanmalar
yaşamakla birlikte GSYİH 1963-1990 aralığında ortalama yıllık %9 büyüme
kaydetmiştir. Güney Kore'nin gelişmesinin en önemli göstergesi ihracat
konusundaki büyük başarısıdır ki, Güney Kore 2001 yılında dünyanın en
büyük 13. ihracatçısı konumundaydı.
1998 yılında Uzakdoğuda gerçekleşen krizden sonra ekonomisini
genel itibariyle toparlamış ve kriz öncesinden daha yüksek bir büyüme
hızı yakalamış durumdadır. 1998'de %6,7 düşüş gösteren GSYİH, 1999'da
kendini toparlayarak, %10'un üzerinde artış göstermiştir. Güney Kore
2000 yılında da %9,2, 2001 yılında ise 3,3 oranında büyümüştür.
GSYİH'nın 2002 yılında %5,0 ve 2003 yılında %4,6 büyümesi
beklenmektedir. 1999-2000'e göre düşük olan bu büyüme oranlarının
nedeni en büyük ihraç pazarı olan ABD ekonomisindeki kötüye gidiş
görüntüsüdür.
Güney Kore'de kriz sonrası tekrar 400 milyar ABD$ GSYİH seviyesi
aşılmıştır ve kişi başına milli gelir de 10 bin dolara yaklaşmaktadır.
Bu gelişme hızı ve istikrarıyla 2005 yılında G-8'ler içinde yer almayı
hedeflemektedir.
2000a
2001 a
2002b
2003 b
Reel GSYİH Büyümesi (%)
9,2
3,3
5,0
4,6
İşsizlik (%)
4,1
3,7
3,5
3,0
Enflasyon (%, Ortalama)
2,3
4,1
2,6
2,6
İhracat (fob, milyar $)
175,8
151,4
160,7
176,1
İthalat (fob, milyar $)
159,2
138,0
153,2
169,3
Cari İşlemler Dengesi (milyar $)
11,0
8,6
4,9
5,0
Dış Borç (yıl sonu, milyar $)
123,7c
116,2 c
114,0
112,9
Döviz kuru (Won/ABD$, ort.)
1131,0
1291,0
1292,0
1210,0
Kriz sonrasında en hızlı kendini toparlama imalat sanayiinde
olmuştur. Bu artış özellikle artan dış talep, iç tüketim talebinde
canlanma ve yerel yatırımlardan kaynaklanmıştır. İmalat sanayiinin
gelişmesinde en etkili sektörler ise bilgi teknolojileri ve ileri
teknolojidir. İnşaat sektörü son yıllarda GSYİH içindeki payında azalma
görülen önemli bir sektördür.
1980'lerin sonuna kadar imalat sanayi GSYİH içinde yükselen bir
paya sahipti (Örneğin 1973'teki ¼ paya karşın 1988'de neredeyse
1/3'tür.). Buna karşın tarım, ormancılık ve balıkçılığın GSYİH içindeki
payı çeyrekten %10'a düşmüştür. Fakat 1988'den beri tarım, ormancılık
ve balıkçılığın payı düşmeye devam ederken (2001'de %4,5), imalat
sanayinin payı %30 civarında kalmıştır.
1997-2001 yılları arasında imalat sanayi kötü bir performans
göstermesine rağmen imalat yönünden gerçek katma değer aynı dönemde
yıllık ortalama %7,4 artmıştır (1997-2001 döneminde ekonominin
bütününde yıllık ortalama %4,1 büyüme olmuştur.). Güney Kore şimdiye
kadar ihmal ettiği hizmetler sektörünün son yıllarda öneminin farkına
varmıştır. Bunun göstergesi olarak 1997-2001 döneminde toplam işgücü
içinde hizmetler sektöründe çalışanların payı %66'dan %70'e
yükselmiştir. Bu oran gösteriyor ki imalat ağırlıklı olan Güney Kore
ekonomisi artık hizmet ağırlıklı olmuştur.
Güney Kore ekonomisindeki bir başka önemli görüntü de uluslararası
ticarete büyük oranda bağlı olmasıdır. 2001 yılında ihracat GSYİH'nin
%37,7'sine denktir. Oysa 1970'lerin başında bu oran %10 civarındaydı.
Bu oran 2000 yılında Japonya'da %9,7, ABD'de ise %7,8 idi. Toplam dış
ticaret 2001 yılında GSYİH'nin %72,8'ine denk gelmektedir ki bu oran
Tayvan ile benzerlik göstermesine rağmen Japonya ve ABD'ye göre çok
yüksektir.
Güney Kore ekonomisi için ayırdedici bir özellik de chaebol
denilen dev şirketlerin ekonomideki baskın pozisyonudur. 1995'te
(mevcut son veriler) en büyük 30 chaebol, Güney Kore GSYİH'nın %16'sını
üretiyordu, imalat katma değeri içinde %41 ve ihracatın içinde %50 paya
sahipti. 30 büyük chaebol içinde 4 büyük grup Hyundai, Samsung, Daewoo
ve LG açıkça öne çıkmaktadırlar ve GSYİH'nın %9'unu üretmektedirler.
Güney Kore'nin "chaebol"leri sıklıkla Japonya'nın "keiretsu" iş
gruplarıyla karşılaştırılır. Fakat bu ikisi arasında iki belirgin
farklılık vardır. Birincisi, "chaebol"ler hala çoğunlukla kurucu
aileler tarafından kontrol edilmesine rağmen "keiretsu"lar profesyonel
yöneticiler tarafından yönetilir. İkincisi, Güney Kore hükümetinin
"chaebol"lerin özel banka sahibi olmasını engellemesine rağmen
Japonya'daki "keiretsu"lar bağlı bir banka ile çalışırlar.
1999 yılı başından beri sürekli yükseliş gösteren özel tüketim,
2000 yılında %7,1 artış göstermiştir. Gerileyen işsizlik oranı,
borsadaki gelişme ve genel olarak ekonominin istikrar kazanması iç
piyasadaki canlanmanın temel sebepleri olarak görülmektedir. Özellikle
dayanıklı tüketim mallarında (otomobiller, cep telefonları,
bilgisayarlar ve mobilya), lüks tüketim mallarında ve turizm
harcamalarında ciddi artışlar görülmüştür. Yurtdışına tatil için gitme
%90 artış göstermiştir.
Enflasyon
1999'da %1'in altında kalan enflasyon 2000 yılında yükselme
eğilimine girmiş ve yıllık %2,3 olarak gerçekleşmiştir. 2001 yılında
enflasyon oranını yükselmeye devam ederek yıl sonunda yıllık enflasyon
rakamı %4,1 olarak gerçekleşmiştir. Bunun sebebi Won cinsinden artan
ihracat ve ithalat fiyatlarıdır. Yakıt ve sağlık hizmetleri
sektöründeki hızlı fiyat artışları enflasyonu körüklemiştir. 2002
yılında ise enflasyon oranı düşerek %2,6 olmuştur.
